در هنگام خریدن یک ویلن چه نکاتی را در نظر بگیریم

باید دانست که انتخاب ساز، انتهای ماجرا نیست، بلکه ابتدای ماجراست. خرید یک ساز، نیازمند انتخابی دقیق و مناسب است. به همین دلیل با وجود نوشته های بسیاری که در روزنامه ها، مجلات، سایت ها و رسانه های مختلف در این زمینه وجود دارد، ما بر آن شدیم که با همکاری و همفکری جمعی از اساتید و ویولنیست های موفق، مقاله ای کامل، مفید و شایسته را تقدیم به علاقمندان کنیم. اگر انتظار دارید که در آینده یک نوازنده خوب باشید، باید حرفه ای بیندیشید و همچنین حرفه ای رفتار کنید. آموختن ویولن سخت نیست، اما تلاش بسیاری می طلبد. برای تلاش در این زمینه باید حس امیدواری به هنرجو تزریق شود. یکی از عوامل مهمی که در این زمینه کمک بسیاری خواهد کرد، داشتن یک ساز خوب است. سازی که صدای آن باعث هراسیدن هنرجو نشود و ذوقی را به او منتقل کند که وی بتواند فعل خواستن را بهتر صرف کند.

این مقدمه ای بود برای آنکه بدانید مهمترین عاملی که موجب تفاوت انتخاب یک ساز ویولن با سازهای دیگر می شود، این است که یادگیری ویولن به زمان بیشتری نیاز دارد و به علاوه تمرین بیشتری هم می طلبد. وقتی که شما مجبورید اوقاتی از ساعات روزانه خود را با این ساز بگذرانید، باید انتخابی داشته باشید که با استفاده از آن بتوانید از تک تک این لحظات لذت کافی را ببرید و تمرین کردن موسیقی برایتان تبدیل به عذاب نشود. بنابراین خیلی صریح ذکر می کنیم که اگر سازی نامناسب داشته باشید، این مسئله مانعی سخت برای یادگیری ویولن خواهد شد. بهتر است به این نکته نیز اشاره کنیم که حدود 90 درصد از افرادی که در ایران به سراغ آموختن ویولن می روند، قبل از رسیدن به سن 8 سال نوازندگی و درحالی که هنوز دروس اولیه نوازندگی را هم کامل نمی دانند، نوازندگی و آموختن را برای همیشه کنار می گذارند و یکی از علل این اتفاق، نداشتن سازی مناسب است. امروزه آموختن ساز ویولن و خرید این ساز، با سوءاستفاده سودجویان همراه شده است.
ساز ویولن با توجه به ظاهر ساده ترش نسبت به سازی همچون پیانو، قابلیت تولید آسان و سریع دارد. ساخت و تولید یک ویولن بی کیفیت با ظاهری فریبنده بسیار راحت است و این اتفاق با صرف هزینه ی زمانی و مالی بسیار ناچیز برای تولیدکنندگان همراه است. به همین دلیل عده زیادی اینگونه تصور می کنند که یادگیری ویولن با توجه به صرف هزینه مالی ناچیزش نسبت به پیانو بسیار کم هزینه تر است. در صورتی که چنین نیست. لازم است ذکر کنیم که یک ویولن خوب می تواند از یک پیانو خوب هم گران قیمت تر باشد. تنها علت طرز فکر اشتباه مردم نسبت به این موضوع، سوء استفاده تولیدکنندگان از ساز ویولن است. آنها بدون آنکه کوچکترین حساسیتی نسبت به ساخت یک ویولن داشته باشند، قطعات چوب را روی هم سوار می کنند و با رنگ آمیزی زیبا، سازهای بی کیفیت خود را با ظاهری فریبنده به فروشگاه های ساز انتقال می دهند و اینگونه است که می توان با هزینه ای بسیار ناچیز یک ویولن داشت. قصد ما این است که شما را از این موانع باخبر سازیم و اصول خرید مناسب و صحیح یک ویولن را برای شما آشکار سازیم. در خرید ویولن باید این را در نظر داشته باشید که سازی بهتر لزوما سازی که قیمت بیشتری دارد نیست. همچنین سازی با قیمت ارزان نیز دلیلی بر پایین بودن کیفیت صدای آن نیست. به امید ارزان ترین یا گران ترین سازها نباشید. شما باید با یک بودجه معقول به دنبال یک ساز خوب باشید تا در نهایت بتوانید در این جستجو بهترین را از نظر کیفیت انتخاب کنید. پاراگراف را با این جمله بسیار مهم به اتمام می رساینم که ((نداشتن سازی مناسب به اندازه نداشتن معلم شایسته و پشتکار کافی تاثیر منفی دارد)). در صورتی که معلم ساز مشخص کرده که هنرجوی تازه کار باید از سازی به غیر از اندازه اصلی 4/4 استفاده نماید (3/4، 1/2، 1/4 و...)، خرید راحت تری در پیش است. انتخاب چنین سازهایی به اندازه انتخاب یک ساز 4/4 حساسیت ندارد. با توجه به اینکه به طور معمول استفاده کنندگان از سازهای کوچکتر از 4/4 کودکان و نوجوانان هستند، یادگیری این افراد با این نوع سازها در یک مقطع زمانی می باشد و لازم است پس از رشد جسمانی و گذشت زمان اندکی ساز بزرگتری تهیه شود. اما در هر صورت نباید به دنبال سازهای ارزان قیمت و بی کیفیتی رفت که از قضا در بازار نیز بسیار فراوانند. فراموش نشود که در هر صورت این ساز باید دارای کیفیت صدایی باشد که برای هنرجوی کودک یا نوجوان آزاردهنده نباشد و به وسیله آن بتواند به میزان پیشرفت خود در یادگیری ویولن، از صدای نواختن خود نیز لذت ببرد. کودک یا نوجوانی که نواختن ویولن می آموزد، در حال سپری کردن حساس ترین و مهمترین دوره یادگیری اش است.
حال شاید تا این لحظه برای شما این سوال مطرح شده باشد که با وجود چنین شرایطی چرا ذکر کردیم که خرید این نوع سازها نسبتا راحت تر است؟ زیرا سازهایی که با این اندازه ها در بازار موجود هستند، قیمت های گزافی ندارند. به همین دلیل با مبلغی مناسب می توان از بهترین انواع آنها یکی را انتخاب کرد. البته در انتهای این پاراگراف خالی از لطف نیست ذکر کنیم که زیبایی ظاهری ساز برای کودکان و نوجوانان بسیار مهم است و داشتن سازی مطابق با سلیقه آنان، ذوق داشتن ساز و آموختن ویولن را چندین برابر بیشتر می کند. عده ای تصور می کنند که هنرجوی تازه کاری که ملزم به خرید یک ویولن 4/4 است باید از ابتدا سازی حرفه ای تهیه نماید، اما اینگونه نیست. تنها توصیه می شود که اینگونه هنرجویان شرایط خرید ساز خود را با اندکی حساسیت بیشتر انجام دهند. این توصیه به دلیل این است که هنرجویی که از ابتدا می بایست سازی 4/4 داشته باشد، مراحل فراگیری و اصول آموزش را برای همیشه با اندازه 4/4 سپری می کند و پس از پیشرفت در نوازندگی، تنها لازم است سازی بهتر خریداری کند و دیگر مسئله تعویض اندازه ساز را نخواهد داشت.
البته مقدار تعویض سازهای 4/4 در زمان سپری شدن دوران سطوح مقدماتی و متوسطه فراگیری ویولن نباید زیاد باشد. این توصیه به این موضوع اشاره دارد که از دید مالی، زمانی و نوازندگی، اگر فراگیری نواختن ویولن در مراحل آغازین و متوسطه با تهیه و دخالت یک ساز همراه باشد منقطی تر و بصرفه تر است. همچنین هرچه این ساز در میان سازهای آماتوری بهتر و با کیفیت تر باشد بهتر است. قطعا معلم ساز باید در انتخاب و تهیه ویولن به هنرجوی تازه کارش کمک رسانی کند. عده ای از معلمین هنگام خرید ساز همراه هنرجو هستند. درغیر این صورت، عده ای دیگر از معلمین ساز که خرید را به هنرجویانشان می سپارند، متذکر نکاتی هستند که شامل خرید با شرط تایید معلم نیز می شود. معمولا تمام فروشندگان سازهای موسیقی، این شرط را می شناسند. در هر صورت هر هنرجوی ویولن لازم است نکات و الزامات خرید یک ساز مناسب را بداند و به همین دلیل در زیر این موارد را ذکر می کنیم. دقت کنید که خرید یک ویولن ملزم به دانش نکات و موارد بسیاری است. اما در زیر تنها مواردی ذکر شده اند که مناسب برای یک هنرجوی تازه کار است.

1- نبود ترک در بدنه
ویولون از چوب ساخته شده است و محیط بر چوب تاثیر می گذارد. به همین دلیل هنگام انتخاب ویولن (دست دوم و نو) باید توجه شود که در بدنه آن تَرَک وجود نداشته باشد. گاهی تشخیص این ترک در نگاه اول قابل تشخیص نیست و باید با دقت تمام قسمت‌های ساز را بررسی کنید تا ویولن مورد نظر شما تَرَک نداشته باشد.

2- به لبه های کناری ویولن دقت کنید
دقت کنید لبه‌های کناری ویولن از بالا و پایین بیرون نزده باشند. دلیل این مساله این است که چوب به خوبی تراشیده نشده است و پس از خشک شدن چسب و فشرده شدن صفحات بالا و پایین ساز، لبه ها دچار بیرون زدگی می شوند. این مشکل در ویولن هایی که کیفیت ساخت خوبی دارند دیده نمی شود.

3- دقت کنید که دسته ساز صاف باشد
برای این کار ابتدا مطمئن شوید که خرک دقیقا بین دو دریچه خروج صدا که به شکل F هستند قرار گرفته است. سپس از قسمت خرک به سمت دسته ساز نگاه کنید. خرک و قسمت سیاه رنگی که انگشتان نوازنده بر روی آن قرار می گیرد (گریف)، باید دقیقا رو به روی هم باشند و اگر نسبت به هم انحراف داشته باشند باید در انتخاب آن ساز کمی درنگ کنید!

4- به ارتفاع سیم‌ها توجه کنید
دقت داشته باشید که ارتفاع سیم ها نسبت به صفحه انگشت گذاری (گریف) باید به دقت تنظیم شده باشند و از حد مجاز خود بالاتر یا پایین‌تر نباشند. در غیر اینصورت صدایی نامطلوب و به اصلاح گِز زدن را خواهیم شنید و انگشت گذاری راحتی بر روی ساز نخواهیم داشت.
ارتفاع سیم در سازهای زهی به فاصله بین سیم‌ها و گریف در قسمت بالای گریف (نزدیک خرک) گفته می‌شود. این فاصله از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر این فاصله کمتر از حدِ استاندارد باشد، ساز صدای به اصطلاح گِز خواهد داشت و اگر این فاصله زیاد باشد نوازندگی راحتی نخواهیم داشت.
این فاصله در ویولون، ویولا و ویولنسل به صورت زیر است:
ویولن: در سمت سیم می 3.2 تا 3.5 میلیمتر و در سمت سیم سل 5 تا 5.5 میلیمتر
ویولا: در سمت سیم لا 4.2 تا 5.5 میلیمتر و در سمت سیم دو 6 تا 6.5 میلیمتر
ویولنسل: در سمت سیم لا 5 تا 5.5 میلیمتر و در سمت سیم دو 8 تا 8.5 میلیمتر

5- به گوشی‌های ساز توجه کنید
گوشی های ساز که در قسمت بالای دسته قرار دارند و سیم ها به آن متصل هستند باید به راحتی در جای خود بچرخند و گیر نداشته باشند. گوشی ها را با دقت بچرخانید و مراقب باشید سیم‌ها پاره نشوند. انجام این کار نیاز به کمی مهارت دارد.

6- ویولن باید از چه نوع چوبی ساخته شده باشد؟
افرا، صنوبر، آبنوس، بید و بلسان بنفش بهترین چوب‌ها هستند و توصیه می‌کنیم چوب‌های دیگر را خریداری نکنید.

7- درخواست مهلت آزمایش کنید
بیشتر فروشگاه‌های ساز به خریداران خود اجازه می‌دهند که ساز را پس از خریداری برای چند روز آزمایش کنند و تکنیک‌ها و قطعات مختلف را با آن آزمایش کنند و همینطور هنرجو می‌تواند ساز را به مدرس موسیقی خود نشان داده و از تجربیات او استفاده کند. حتما از فروشگاهی خرید کنید که این مهلت آزمایش را به شما می‌دهد.

8- آرشه را دست‌کم نگیرید.
ممکن است کمی وسوسه کننده باشد که آرشه ارزان قیمت تهیه کنید ولی به یاد داشته باشید که کیفیت آرشه به اندازه ویولن اهمیت دارد و ویولن بسیار با کیفیت و آرشه‌ای بی‌کیفیت ترکیب مناسبی نخواهند بود. در نهایت این آرشه است که عامل تولید صدای دلنشین از ساز خواهد بود. پس در انتخاب آرشه دقت کنید.