موسیقی پاپ

سبک موسیقی چیست؟ موسیقی پاپ چیست؟

هر  شخصی صبح که از خواب بیدار می شود تا آخر شب که به خواب می رود، کارهای متفاوتی انجام می دهد که هر کدام از فرهنگ متفاوتی وارد زندگی او شده اند. ممکن است لباس هایی بپوشیم که از فرهنگ اروپایی آمده و غذایی بخوریم که از فرهنگ ترکی آمده، با اعضای خانواده مان روابطی بر اساس فرهنگ ایرانی و با دوستانمان روابطی بر اساس فرهنگ امریکایی داشته باشیم. به طور کلی اگر کمی به زندگی خود و دوستانمان چه در ایران و چه خارج از ایران دقت کنیم متوجه خواهیم شد که فرهنگ های متفاوت بر جنبه های گوناگون زندگی ما تاثیر گذاشته اند. با ظهور تکنولوژی های ارتباطی پیشرفته در عصر جدید  کمتر فرهنگی را می توان یافت که همچنان دستخوش تغییر نشده باشد.

از آنجا که آهنگسازان هم در میان ما و در همین جوامع تاثیر پذیرفته از هم زندگی می کنند، کمتر موسیقی را می توان یافت که متعلق به تنها یک تفکر و فرهنگ واحد باشد.بررسی دقیق سبک های موسیقی، به خصوص سبک های به وجود آمده طی چند دهه ی اخیر کاری بسیار دشوار است. گاه با دقت در مبحث ژانر در موسیقی به واژه هایی عجیب بر می خوریم: مثلا، راک پاپ اپرایی!

این نام گذاری برای سبک یا ژانر یک قطعه ی موسیقی، از همان تلفیق فرهنگ ها و همچنین تاثیر گذاری سبک های متفاوت موسیقی بر هم ایجاد شده است. اما نباید همواره به این نام گذاری ها اعتماد کرد.

نخست آنکه باید متوجه این نکته بود که ژانر واقعی یک قطعه ی موسیقی با ژانر تجاری آن متفاوت است. مابه ازای چنین تفاوتی را در سایر هنرها نیز می توان مشاهده نمود. برای مثال در ادبیات ممکن است به دنبال رمانی با ژانر عاشقانه بگردید. این ژانر ادبی در فضای تجاری وجود دارد، ولی در فضای واقعی ادبیات چنین ژانری را نمی توان یافت. این موضوع در موسیقی نیز مصداق دارد. در حقیقت بسیاری از سبک هایی که با آن ها آشنایی داریم در جرگه ی سبک های اصیل موسیقایی نمی گنجند و نام گذاری آنها تنها با اهداف تجاری صورت می گیرد. هدف این نوشتار بررسی سبک هایی در موسیقی است، که نام گذاری آنها تابع شاخص هایی برخاسته از دل همان سبک است.

در مبحث موسیقی کلاسیک متوجه شدیم که موسیقی کلاسیک، موسیقی است دقیق، و واژه ی کلاسیک به دو دسته از انواع موسیقی تعلق دارد. یکی آن دسته از موسیقی ها که دقیق هستند و دیگری به موسیقی های دوره ای از تاریخ که پس از باروک و قبل از رمانتیک وجود داشته. در مورد موسیقی پاپ هم با همان مشکلی مواجهیم که در موسیقی کلاسیک.  واژه ی پاپ به دو دسته از انواع موسیقی تعلق می گیرد. یکی به سبکی از موسیقی که همه با آن تا حدودی آشناییم برای مثال آثار مایکل جکسون. و دیگری انواع موسیقی مردمی یا مردم پسند از جز گرفته تا متال.

پس می توان انواع موسیقی را در یک دسته بندی اساسی به دو گروه تقسیم کنیم، یکی کلاسیک و دیگری پاپ. این دسته بندی را برای انواع موسیقی می توان به کار برد، برای مثال، در ایران موسیقی محلی یا فولکلور نواحی خراسان که توسط کشاورزان و مردم محلی آن منطقه به دلایل گوناگون از جشن گرفته تا مراسم مذهبی اجرا می شود را می توان موسیقی پاپ و موسیقی اساتیدی همچون محمد رضا شجریان را موسیقی کلاسیک به حساب آورد.

بی شک تا به حال متوجه این نکته شدهاید که برخی افراد گروهی چون بیتل ها را یک گروه پاپ و برخی دیگر آنها را گروهی در سبک راک می دانند، که البته هر دو  دسته درست قضاوت می کنند. بیتل ها به طور کلی گروهی است مردم پسند و غیر کلاسیک، پس در دسته ی گرو های پاپ قرار دارد و از طرفی موسیقی این گروه در سبک راک است.

آغاز شکل گیری موسیقی پاپ به هزاران و شاید میلیون ها سال پیش باز می گردد، در حقیقت هیچ کسی نمی داند که موسیقی پاپ از چه زمانی پا به عرصه ی وجود نهاده است. یعنی معلوم نیست که انسان های اولیه در ابتدا از موسیقی برای تفریح و پر کردن اوقات فراغت خود استفاده می کرده اند (پاپ) یا اینکه ابتدا موسیقی توسط جادوگران یا بزرگان قبیله در مراسم های خاص در شرایط خاص اجرا می شده‌ (کلاسیک). اما مسلم، حضور همزمان این دو گونه موسیقی از ابتدا تا به امروز است.

قدیمی ترین متن مکتوب و نت نگاری شده، به دست آمده از یک موسیقی پاپ مربوط به حدود سال ۱۳۰۰ میلادی است، یعنی چیزی حدود ۱۵۰ سال پس از قدیمی ترین آثار به دست آمده ی کلاسیک. البته نت نگاری به شیوه امروزی از حدود سال های ۱۶۰۰ به بعد رواج یافت و منظور من از متن نت نگاری شده همان نشانه هایی است که در آن زمان صرفا برای نشان دادن کمی بم تر یا زیرتر شدن صدا به کار می رفته.

اما سبک موسیقی پاپ که در ابتدا از آن صحبت شد تنها کمی قبل از راک به وجود آمد، یعنی حدود دهه ی ۴۰ـ۵۰ میلادی. در این سبک که ممکن بود تنها با ساز اجرا شود یا همراهی ساز و خواننده را در خود داشته باشد تا حدود زیادی از عناصر موسیقی کلاسیک استفاده می شد. ساز بندی ها تا حدودی شبیه ارکسترهای کوچک و خانگی کلاسیک بود، به جز اینکه از درامز که در موسیقی جز استفاده ی فراوان داشت به جای پرکاشن های موسیقی کلاسیک استفاده شد. بداهه نوازی هم مانند سایر موسیقی های مردمی (پاپ)جزئی جدا نشدنی از این موسیقی بود. به مرور زمان با پیشرفت تکنولوژی و ابداع سینتی سایزرها، موسیقی الکترونیک بیش از پیش وارد این سبک از موسیقی شد تا جایی که امروزه کمتر موسیقی پاپی را می توان یافت که تماما از سازهای ارکستری استفاده کرده باشد. در طی زمان و با پیشرفت این موسیقی سبک هایی همچون ترنس و دیسکو نیز در زیر مجموعه ی همین سبک به وجود آمدند که از خصوصیات ترنس و دیسکو می توان به درامز و باس با صدای بسیار بلند و کر کننده اشاره کرد.

بر خلاف تصور همگان موسیقی پاپ هیچ گاه محبوب ترین موسیقی میان مردم   یا به تعبیری پاپ ترین سبک از موسیقی های پاپ  نبوده. از اواخر قرن نوزدهم تا حدود دهه ی ۵۰ میلادی سبک جز از پرطرفدارترین سبک های موسیقی بوده و پس از آن تا اواسط دهه ی نود سبک راک و از آن زمان تا به امروز موسیقی متال و رپ پرطرفدارترین سبک های موسیقی بوده اند.

تاریخچه موسیقی پاپ 

موسیقی پاپ، از میان گروههای موسیقی سوئینگ دهه ۳۰، بلوز شیکاگو و موسیقی کانتری ایالت تنسی به پا خواست. در دهه ۵۰، خوانندگان روز کسانی چون فرانک سیناترا (Frank Sinatra)، بابی دارین (Bobby Darin) و پگی لی (Peggy Lee) بودند. 

دهه ۶۰

 چهار عامل مهم موجب گسترش موسیقی پاپ شدند. یکی گروههای دوواپ (DooWop) دخترانه مقیم نیویورک بودند که ترانه سرایان آنها مانند کارول کینگ (Carol King)، نیل دایموند و برت باکاراک (Burt Bacharach) در دهه ۷۰ به شهرت فراوانی رسیدند، در طرف دیگر تحولات موسیقی سول Soul بود که با ظهور آرتا فرانکلین (Aretha Franklin) برادران آیزلی (Isley brothers)، ری چارلز (Ray Charles) و همچنین خوانندگان موتاون (Motown) در دیترویت که استیوی واندر (Stevie Wonder)، سوپریمز (the Supremes) و ماروین گی (Marvin Gaye اولین کسی که کنترل هنری کار خود را در دست گرفت) از جمله مهمترین چهره های آن هستند و در نهایت گروه بیچ بویز (Beach Boys) که سبک خود را سبک موج سواری کالیفرنیایی (California Surf) نامیده بودند. 

گیتار الکتریکی و لوازم تقویت صوتی (آمپلی فایر) نیز تاثیر فراوانی بر موسیقی مدرن گذاشتند. در دهه های ۳۰ و ۴۰، سازهای تقویت شده برای رقابت با درجه صدای بالای ارکسترهای سوئینگ یک ابزار ضروری بودند. گیبسون اولین گیتار گیبسون لس پاول Gibson Les Paul را در سال ۱۹۵۲ به علاقمندان معرفی کرد. در دهه ۶۰، مجموعه آواهای قابل دسترس در گیتار الکتریکی با تولید یک جعبه افکت اصلاح و تعدیل شد و یک پدال برای کنترل آن در مسیر جعبه قرار گرفت که به پدال وا-وا wah-wah pedal معروف است. 

در سال ۱۹۶۳ گروه بیتلز موسیقی پاپ را متحول کردند و طوری محبوب شدند که پنج ترانه پر فروش تمام چارتهای آمریکا متعلق به بیتلز بود. پس از آن، کسانی چون باب دیلن (Bob Dylan)، سایمون و گارفانکل (Simon and Garfunkle) و گروه بردز (Byrds)، که خوانندگان فولک بودند نیز به استفاده از سازهای الکتریکی روی آوردند. بسیاری از گروههای موسیقی دیگر نیز این مسیر را دنبال کردند. در سال ۱۹۶۶، گروه بیتلز تصمیم گرفتند که به جای برگزاری برنامه های زنده، بیشتر بر روی کار استودیویی متمرکز شوند. با اتفاقاتی چون راهپیماییهای معترضان به تبعیض نژاد، کندی و ویتنام، به نظر میرسید که زمان، زمان تحولات بزرگ در جامعه است.در ۱۹۶۷، گروه بیتلز البوم مشهور Sgt Peppers را منتشر کردند. تابستان عشق بود و دوران هیپی ها و راهپیماییهای اعتراض آمیز. 

دهه ۷۰ 

گروه بیتلز از هم پاشیده شد و موسیقی پاپ در میان صداها و آواهای مختلف سرگردان شد. در اوایل دهه ۷۰، خواننده / ترانه سرایان و پیروان سبک پاپ چارتها را تسخیر کردند که در میان آنها میتوان از موسیقی دیسکوی BeeGees، آوای همراه با پیانو بیلی جوئل (Billy Joel) و التون جان (Elton John) و موسیقی کانتری Eagles گرفته تا موسیقی ملایم کارپنترز (Carpenters)، نیل دایموند و کارول کینگ نام برد. در این میان هنرمندانی با گرایش بیشتر به راک هم بودند که راد استوارت (Rod Stewart)، استیلی دن (Steely Dan) و فلیت وود مک (Fleetwood Mac) از آن جمله اند. موسیقی راک هم با ظهور گروههایی چون لد زپلین (Led Zepplin)، پینک فلوید (Pink Floyd) و کویین (Queen)، در این دوره به پیشرفت بزرگی دست یافت. موسیقی پاپ شاخه ای به نام دیسکو پیدا کرد که به شکل غیر قابل وصفی محبوب شد و اولین ژانر از موسیقی بود که از موسیقی الکترونیک برای تبلیغات و اجراهای بزرگ استفاده کرد. 

دهه ۸۰ به بعد 

موسیقی پاپ دهه ۸۰، شاهد ظهور گروههای پانک-راک بود و گروهها و خواننده های شاخص این دهه گروه Duran Duran، The Police، Culture Club و افرادی چون Phil Collins، Michael Jackson و Madonna بودند. 

در دهه ۹۰، عده ای سودجو که به دنبال موفقیت مالی بودند و این فرمول بسیار برایشان کارساز بود، تصنیفهای عاشقانه و افسانه ای با عنوان pop ballad، را به شیوه ای به شدت سطحی و سرهم بندی شده مورد استفاده قرار دادند. این عده با دور هم جمع کردن گروهی از پسران یا دختران جوان و جذاب و خوش صدا، که همه به اجرای ترانه های مشابه میپرداختند، دوره ای را به وجود آوردند که به نام عصر گروههای پسر یا دختر نامیده میشود. از میان این گروهها که به سرعت به اوج رسیده و با سرعتی بیشتر از میان میرفتند، میتوان به گروههای انگلیسی Take That، West life و Spice girls و گروه های آمریکایی New kids on the block و Back street boys اشاره کرد. اما این گروهها با تمام شهرتشان، تنها موجب از بین رفتن عمق ترانه های عاشقانه نسل جدید شدند. 

در اوایل هزاره سوم، گروههای پاپ / راک با ترانه هایی ساده برای شنیدن، به وجود آمد که Coldplay و Embrace از آن جمله اند. امروزه، طیف موسیقی پاپ با درهم تنیده شدن سبکهای مختلف گسترده تر شده است. با این وجود در طی چند سال اخیر موسیقی راک، در محبوبیت نزد عموم مردم موفقتر بوده است و از طرفی با امکاناتی که به خاطر وجود اینترنت فراهم شده است، دسترسی به انواع موسیقی بیشتر است و مردم میتوانند راحت تر سبک و موسیقی مورد علاقه خود را تشخیص داده و ترانه های خوانندگان محبوب خود را پیدا کنند. با این وجود فروش آلبومهای موسیقی در سال ۲۰۰۵ افزایش یافته و خواننده/ترانه سرایان و گروههای راک چارتها را در تسخیر خود درآورده اند. امروزه، هنرمندان عرصه موسیقی بیشتر از فروش آلبومها، بر روی درآمد حاصل از اجراهای زنده حساب مبکنند و گروههای راک از جایگاه خاصی در تمام فستیوالها و تورهای موسیقی برخوردارند.